Powszechnie wiadomo, że żywność roślinna zawiera w sobie składniki odżywcze, takie jak węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy, minerały i inne związki bioaktywne. Składniki te są niezbędne dla zachowania naszego zdrowia. Nie każdy jednak ma świadomości, że w żywności występują również substancje, które mogą ograniczać działania innych składników pokarmowych lub zaburzać pracę naszego organizmu. Do takich potencjalnie szkodliwych związków zaliczane są glukozynolany. Dowiedz się gdzie występują glukozynolany i kiedy mogą wpływać negatywnie na nasze zdrowie.
Czym są glukozynolany?
Glukozynolany to związki organiczne występujące w niektórych produktach roślinnych, w różnych stężeniach. Są one składnikami, które z jednej strony wykazują korzystne działanie na organizm, a z drugiej mogą zaburzać jego funkcjonowanie. Znajdują się w liściach, kwiatach, pędach, nasionach i korzeniach roślin. Na ilość glukozynolanów w danym produkcie mają wpływ także inne czynniki m.in. warunki upraw, dostępność wody i składników odżywczych.
Glukozynolany – występowanie
Główne źródłem glukozynolanów są rośliny krzyżowe, do których zaliczamy takie warzywa jak:
kapusta (biała, czerwona, włoska, pekińska),
brokuł,
kalafior,
jarmuż,
rukola,
rzeżucha,
brukselka,
kalarepa,
rzodkiew,
rzodkiewka,
rzepa,
rzepak,
gorczyca,
chrzan.
Glukozynolany a zdrowie człowieka
Wiele badań naukowych potwierdza, że glukozynolany wykazują właściwości przeciwnowotworowe. Mechanizm ich działania jest bardzo złożony. Szczególnie korzystnie wpływają one na obniżenie ryzyka rozwoju nowotworów estrogenozależnych, takich jak nowotworów piersi, szyjki macicy i endometrium.
Glukozynolany działają przeciwutleniająco, ograniczając występowanie stresu oksydacyjnego i negatywne działanie reaktywnych form tlenu. Związki te mają też właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, dzięki czemu wpływają pozytywnie na działanie układu odpornościowego i zapobieganie chorobom zakaźnym.
Kto powinien unikać glukozynolanów?
Glukozynolany są szkodliwe przede wszystkim dla osób z chorobami tarczycy. Wynika to z faktu, że zaburzają funkcje wydzielnicze tarczycy i mają właściwości wolotwórcze. Spożywanie glukozynolanów przez osoby, które cierpią na choroby tarczycy, będzie zaostrzać ich przebieg.
Jeżeli Twoja tarczyca działa prawidłowo nie musisz obawiać się produktów bogatych w glukozynolany. Wręcz przeciwnie, warto po nie sięgać ze względu na bogate właściwości prozdrowotne. Należy jednak zachować umiar i zadbać jednocześnie o prawidłową podaż jodu, który znajduje się w rybach i owocach morza, wodzie mineralnej, soli jodowanej, a w mniejszych ilościach również w jajach, grzybach i produktach mlecznych.
Glukozynolany w rzepaku
Rzepak należy do jednego z produktów, w którym występują glukozynolany. W przemyśle spożywczym jest on wykorzystywany głównie do produkcji oleju. W ubiegłym wieku prowadzono liczne badania mające na celu ulepszenie rzepaku. Finalnie umożliwiło to produkcję rzepaku o niskiej zawartości glukozynolanów i kwasu erukowego. Odmiany rzepaku wykorzystywane aktualnie w przemyśle spożywczym i paszowym są ściśle kontrolowane pod kątem odpowiedniej zawartości glukozynolanów. Osoby z chorobami tarczycy nie muszą się zatem obawiać stosowania oleju rzepakowego, zwłaszcza że jednorazowe porcje tłuszczu, który spożywamy, są zwykle bardzo niewielkie.
Glukozynolany w diecie
Tak jak inne produkty o wysokiej wartości odżywczej, warzywa zawierające glukozynolany powinny być elementem zdrowej diety. Ograniczyć powinny je jedynie osoby mające ku temu medyczne wskazania.
Na co dzień warto wybierać różnorodne warzywa i owoce, które działają antyoksydacyjnie, przeciwnowotworowo, przeciwmiażdżycowo i przeciwzapalne. Komponowanie jadłospisu w ten sposób wpływa na poprawę samopoczucia, zdrowia i sprzyja wydłużeniu długości życia. Przykładem takiej diety obfitującej w cenne składniki bioaktywne jest dieta pełnowartościowa obecna w ofercie Instytutu Zdrowia Sofra. Eliminacja niezdrowej żywności na rzecz wartościowych produktów nieprzetworzonych, pomoże także w ograniczeniu przyjmowanych kalorii, a tym samym w utracie zbędnych kilogramów.
