Cynk jest składnikiem pełniącym w organizmie ważne funkcje. Choć wiele osób na co dzień nie myślimy o tym, aby zapewniać sobie odpowiednią dawkę cynku, to jego niedobór może zakłócać liczne procesy zachodzące w organizmie. Dowiedz się, gdzie występuje cynk oraz jaki cynk jest najbardziej przyswajalny w jedzeniu.
CYNK – WŁAŚCIWOŚCI ZDROWOTNE
Cynk jest jednym ze składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego działania organizmu człowieka. Oto niektóre właściwości cynku:
- składnik ten uczestniczy w przemianach podstawowych składników odżywczych (białek, tłuszczy, węglowodanów) oraz przemianach energetycznych,
- wchodzi w skład wielu enzymów, m.in. biorących udział w biosyntezie białka,
- cynk wspomaga układ odpornościowy człowieka,
- jest to składnik, bez którego nie jest możliwa synteza oraz działanie licznych hormonów,
- odpowiednia ilość cynku w organizmie jest czynnikiem wspomagającym płodność, zwłaszcza w przypadku mężczyzn,
- cynk uczestniczy w procesie odczuwania zapachu i smaku,
- pierwiastek ten utrzymuje stabilność błon komórkowych,
- cynk jest potrzebny do prawidłowego działania układu nerwowego, m.in. do procesu zapamiętywania i uczenia się,
- wykazuje działanie antyoksydacyjne,
- wpływa na stan skóry, włosów i paznokci, wspomaga gojenie się ran, oparzeń, owrzodzeń oraz walkę z trądzikiem.
WŁAŚCIWOŚCI ANTYOKSYDACYJNE CYNKU
Jedną z ważniejszych właściwości cynku jest działanie przeciwutleniające. Jako antyoksydant, cynk zwalcza wolne rodniki tlenowe, spowalniając w ten sposób starzenie organizmu. Mowa tutaj zarówno o starzeniu się naszej skóry, jak i powstawaniu chorób, których ryzyko zwiększa się wraz z upływem lat. Dieta bogata w antyoksydanty ogranicza rozwój nowotworów, chorób układu sercowo-naczyniowego i neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona.
JAK STWIERDZIĆ NIEDOBÓR CYNKU?
Niedobór cynku objawia się osłabieniem odporności, zaburzeniami funkcji poznawczych, odczuwania smaku i zapachu, spowolnieniem wzrostu, opóźnieniem dojrzewania płciowego, wtórną niedoczynnością tarczycy, gorszym gojeniem się ran, wzmożonym wypadaniem włosów.
Część badań wskazuje, że niedobór cynku może zwiększać u mężczyzn umieralność z powodu choroby wieńcowej oraz ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, depresji i zaburzeń lękowych.
NADMIAR CYNKU
Rzadko zdarza się, aby dieta prowadziła do nadmiernego spożycia cynku. Jednak przy przyjmowaniu dużych dawek suplementów zawierających ten pierwiastek, może dość jego przedawkowania. Nadmiar cynku prowadzi do osłabienia układu odpornościowego, obniżenia tzw. dobrego cholesterolu, czyli lipoprotein frakcji HDL, niedoboru miedzi oraz zaburzeń w obrębie układu nerwowego.
W CZYM JEST CYNK?
Produkty bogate w cynk to w dużej mierze żywność pochodzenia zwierzęcego, choć roślinne źródła cynku również pozwalają na zaspokojenie dziennego zapotrzebowania człowieka.
Dobrym źródłem cynku są m.in.:
- ostrygi,
- mięso,
- wątróbka,
- sery podpuszczkowe,
- jaja,
- pełnoziarniste produkty zbożowe, np.: pieczywo razowe, kasza gryczana, dziki ryż,
- grzyby,
- orzechy i nasiona (słonecznik, sezam, nerkowce, pestki dyni, siemię lniane).
Cynk w diecie jest lepiej przyswajalny z produktów odzwierzęcych, zawierających białko zwierzęce, niż z produktów roślinnych. Przyswajalność cynku może się zmniejszać pod wpływem fitynianów, szczawianów oraz dużej ilości błonnika pokarmowego, żelaza, wapnia i miedzi. Niekorzystnie na wchłanianie cynku wpływa alkohol.
CYNK W DIECIE ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Dieta śródziemnomorska często określana jest jako jeden z najzdrowszych modeli żywienia. W diecie tej rzadziej sięgamy po produkty pochodzenia zwierzęcego, szczególnie po mięso. Bazuje ona na dużej ilości warzyw, pełnoziarnistych produktach zbożowych, rybach i owocach morza. Taka dieta jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na niezbędne składniki odżywcze, w tym również na cynk. Jej stosowanie jest pomocne m.in. w profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego i wspomaga optymalizację masy ciała. Jeżeli nie wiesz, jak prawidłowo skomponować dietę śródziemnomorską skorzystaj z pomocy dietetyków Instytutu Zdrowia Sofra.
